^{(Đăng ngày 18/12/2013)}           

ĐÔI ĐIỀU VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ  

Chúng ta đang sống ở thời đại khoa học kỹ thuật và công nghệ. Nhịp sống hối hả  thời hiện đại ngày nay khiến nhiều người mải mê lo làm ăn, lo kiếm tiền mà ít chú ý, thậm chí thiếu hiểu biết về văn hóa ứng xử. Điều này làm cho cuộc sống của chính người đó, cả gia đình họ và những người xung quanh mất đi một phần giá trị và ý nghĩa. Mỗi chúng ta cần có sự nhận thức đúng về vấn đề này.

Nói đến Văn hóa là nói đến toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần mà loài người đã sáng tạo ra từ xưa đến nay. Còn có cách hiểu khác được nhiều người tán thành: Văn là nói đến cái đẹp, hóa là giáo hóa. Văn hóa là dùng cái đẹp - cái đẹp trong cả lời nói, suy nghĩ, hành động - để cảm hóa, giáo dục, hướng con người tới cái đẹp.

 Giao tiếp là quá trình tiếp xúc, giao lưu giữa con người với con người nhằm mục đích  trao đổi  thông tin, bày tỏ quan điểm, tình cảm,  thái độ,  bộc lộ nhu cầu. Nhờ hoạt động giao tiếp, hiểu biết của con người phong phú hơn. Cũng thông qua giao tiếp, con người  biểu hiện năng lực, nhân cách của mình trong các mối quan hệ

           Ứng xử là khả năng phản ứng, là cách thức hành xử của con người để giải quyết tình huống hay mối quan hệ  nào đó. Ứng xử gồm các lĩnh vực chính như:

• Ứng xử với môi trường tự nhiên: với đất đai, nước, không khí, rừng, biển, sông ngòi, kênh rạch, với các hệ sinh thái động thực vật, với không gian trường lớp, làng, bản, phố phường, cụm dân cư hay thôn xóm nơi mỗi người sinh sống.
• Ứng xử với môi trường xã hội: đòi hỏi mỗi người sống và làm việc tuân thủ theo hiến pháp, pháp luật của Nhà nước và những qui định của địa phương; thực hiện đúng nội qui cơ quan, đơn vị, chấp hành qui định khi tham gia giao thông dù sử dụng bất kỳ phương tiện nào ...
• Ứng xử với công việc: sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi được phân công; thực hiện theo mệnh lệnh, điều hành, giám sát của người quản lý, hợp tác với người khác trong quá trình làm việc, lao động có kỷ luật, có kỹ thuật, lao động đạt năng xuất và chất lượng theo yêu cầu của đơn vị sử dụng lao động.
• Ứng xử giữa con người với con người: cần đúng lễ nghĩa, phép tắc cơ bản của chuẩn mực đạo đức thuần phong mỹ tục. Đây không phải là vấn đề mớ mà nội hàm đã có trong nền giáo dục truyền thống của dân tộc ta từ xa xưa: Tiên học lễ, hậu học văn. Điều này biểu hiện rất đa dạng: Yêu kính, tôn trọng hiếu thảo, biết ơn đối với người bề trên: ông bà, cha mẹ và thầy cô giáo; biết kính trên, nhường dưới, đoàn kết với bạn,  sẵn sàng giúp đỡ người khác khi gặp hoạn nạn, khó khăn...

           Bản chất của ứng xử có văn hóa: người ứng xử phải có chữ tâm và chữ nhẫn. Tâm là trái tim, là có tình cảm chân thành, có lòng  tốt, đạo đức tốt. Người ta  dù làm  việc gì cũng cần có tâm. Nếu là thầy thuốc cần hành xử lương y như từ mẫu (thầy thuốc như mẹ hiền); là thầy giáo phải hết lòng yêu thương học sinh; là công nhân khi sản xuất hàng hóa phải đúng chất lượng…Nhẫn là lạt mềm buộc chặt, biết nhẫn nại, nhường nhịn, có thể chịu thiệt về mình. Nhẫn còn là kiên trì theo đuổi mục tiêu, mềm dẻo nhưng kiên định với quan điểm của mình mà vẫn giữ được hòa khí chứ không nhu nhược.

          Người có kỹ năng ứng xử chính là người biết ứng xử có văn hóa. Ứng xử có văn hóa là cách ứng xử tự nhiên, tế nhị, phù hợp với chuẩn mực đạo đức dân tộc, phong tục tập quán của vùng miền, của địa phương, của làng xã. Nhờ đó, con người hiểu nhau, cảm thông và tôn trọng nhau, quan hệ giữa người với người hoặc quan hệ giữa người với công việc sẽ càng tốt hơn. Ứng xử thiếu văn hóa sẽ dẫn đến kết quả hoàn toàn ngược lại, quan hệ giữa người với người hoặc quan hệ giữa người với công việc sẽ càng xấu đi. Kỹ năng ứng xử thường gắn liền, song hành với kỹ năng giao tiếp. Kỹ năng ứng xử không bao giờ tồn tại độc lập, nhiều khi đồng nhất với kỹ năng giao tiếp, vậy không nên tách rời các kỹ năng này.

           Văn hóa ứng xử thuộc lĩnh vực kỹ năng mềm, nó phụ thuộc vào sự tinh tế, nhạy bén, sáng tạo của cá nhân, có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Giao tiếp ứng xử có văn hóa vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật và là tiền đề cho sự thành công của  cá nhân. Bạn muốn thành đạt trong cuộc sống trước hết  hãy không ngừng trau dồi kỹ năng giao tiếp và hãy  ứng xử có văn hóa ở mọi nơi, mọi lúc.

THÁI DŨNG